ارائه الگوی جاری برنامه درسی با نشاط در دوره ابتدایی: رویکرد داده بنیاد

چکیده مقاله

هدف پژوهش حاضر بررسی الگوی جاری نشاط در برنامه ­های درسی مقطع ابتدایی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده­ بنیاد انجام گرفت. مشارکت­ کنندگان بالقوه پژوهش شامل کلیه کارگزاران دخیل در نشاط در برنامه ­های درسی دوره آموزش ابتدایی بودند که از طریق نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاک ‌محور انتخاب شدند. داده ­ها از طریق مصاحبه نیمه‌ ساختار ‌یافته چهارده نفر از معلمان، پنج نفر از مدیران مدارس، هشت نفر از اولیا دانش ­آموزان جمع‌آوری شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده شد. برای تأمین روایی و پایایی از معیارهای لینکن و گوبا استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده­ ی بیست و یک مفهوم محوری و هشت مقوله منتخب است که در قالب مدل پارادیمی شامل غفلت از نشاط در برنامه ­های درسی و تربیتی مدارس به عنوان مقوله ‏ی محوری و شرایط علّی (ضعف مدیریتی مدارس، ضعف در فرهنگ آموزشی مدارس، ضعف در روابط اجتماعی دانش آموزان)، عوامل زمینه ­ای (عوامل فرهنگی- اجتماعی، عوامل سازمانی و عوامل آموزشی)، شرایط مداخله­­ ای تسهیل‌گر(عوامل شخصیتی و فردی، جذابیت محتوایی کتب درسی، توجه به تفاوت‌های فردی و ارزشیابی کیفی)، شرایط مداخله ­گر محدودکننده (چالش­ های فردی، چالش‌های فرهنگی و چالش‌های مدرسه‌ای)، راهبردها (تعاملات و ارتباطات دانش آموزان، صمیمی سازی فضای کلاسی توسط معلمان، توجه به روش‌های فعال تدریس، پویاسازی فضای فیزیکی) و پیامد (افزایش افسردگی و سرخوردگی تحصیلی) سازمان یافت. بنابراین می­ توان نتیجه ­گرفت توجه به زمینه های فرهنگی- اجتماعی، سازمانی و آموزشی در تلفیق نشاط در برنامه ­های درسی مورد نیاز است.