پژوهشی بر شکل‌گیری نقوش گلیم قشقایی در منطقه فارس

چکیده مقاله

ایل قشقایی به عنوان یکی از ایلات بزرگ ایران همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران بوده است. یکی از هنرهای اصیل عشایر قشقایی فارس بافت گلیم های متنوع از حیث تنوع، جنس،رنگ و طرح میباشد که هر یک از انها سرشار از ذوق و سلیقه و هنر و دارای پشتوانه ی غنی و فرهنگی و فلسفی ایل قشقایی میباشد. پیشینه‌ی این طایفه را می‌توان تا قرن یازدهم میلادی دنبال کرد که در آن هنگام بخشی از قبایل ترک زبانی بودند که شمال کشور را مورد هجوم قرار می‌دادند در نتیجه بعضی از طرح‌های گلیمی قشقایی را می‌توان مستقیماً به گلیم‌های قفقاز مربوط دانست. طرح های گلیم قشقایی متشکل از نقوش هندسی و تکرار شونده‌اند که با رنگ‌های شاداب و زنده و هارمونی ظریف، از منظر زیبایی‌شناسانه فصل نوینی در هنر فرش بافی شرقی پدید آورده‌اند. این پژوهش به روش توصیفی- تطبیقی است و جمع‌آوری مطالب به روش کتابخانه‌ای بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ذهنیت پردازی در طرح نقش رنگ گلیم قشقایی بسیار گسترده است. با ظهور دین اسلام هر چند تصویر گری محدود شد ولی بافندگان از نقوش انتزاعی، هندسی، نمادها و سمبل ها بهره بردند که این نقوش نسل به نسل جریان پیدا کرد، شناخت این نقش مایه ها و طرح ها سبب شده تا بافت مذهبی اعتقادی اسطوره های این ایل نمایان‌تر شود. نقوش گلیم قشقایی از پیشینه تاریخی کهنی برخوردار بوده است که در طول سده‌ها شکل گرفته و قوام یافته و به فرم و اشکال امروزی درآمده است. گلیم قشقایی فارس با نقوش شکسته موجود در آن متمایز شده و همچنین می‌توان مفاهیم گسترده‌ای را در این نقوش جستجو کرد.